CHIMNEY COULEE ITESKA (PT 1)

Unspa wayakapi 2.7

Wicoh’an iyohpiya tinte makoce winyan wan, Kisha Supernant, Makoce Owaunspe wan, Chimney Coulee Itokagata Saskatchewan kici wohdakapi kte iyayapi. Makoce oskokpe otanka hed wocoh’an nina ota yuhapi hed wanyetu 10,000 hehanyan hed oniya unpi. Kisha, Jen, Jacob hena wicoh’an wicak’u. Iteska Otipi wan hed ok’a pi kte skan pi. Dr. Rudy ground penetrating radar (GPR) un. Wowapi etanhan iwanyanke. Maka kutuya iwanyanke digital 3D model un.

Tatanbdokapi

Iteska wan tatankapi kin wana dehan ota nipi kin sni, iwohdake. Skyblue Morin, Alberta etanhan he iwohdake.

Makoce Owapi Kin: Chimney Coulee Ipi Kin

Makoce Owaunspe owasina kin inkpata hed ipi, Cypress Hills ed. Henah chimneys unge najin pi, Iteska kaga pi kin. Makoce kin henah tokcake sni 1800s etanhan.

Hena waniyetu otipi, wakpa kin, bde kin qa can kin. Ded Iteska tipi can kagapi. 1870s he ehan 60 Iteska pi ki Chimney Coulee tohanya hed tipi pi ce, he “Hunters’ Settlement” iciyapi. 1880 he ehan tuda wana Tatanka wana hed takuda pi sni. Wild Archaeology waecunpi kin hena Makoce owaunspe wan, Kisha Supernant, kici wicoh’an maka ok’api tuktekte wowapi akan owapi k’a hena iwanyakapi kici wohdakapi. Iteskapi is “Hivernants” hena tohantu waniyetu otonwe kag’api nakun hena wowapi wayakapi. Tukted otipi kin hena mnih’ah’a, bde kin, hehan nakun can kin iteska tiwahe tipi kagapi wayakapi. Canwapa Gi Wi, hehan Mag’a okada wi hehanya tatanka wihnipi.

VR: Chimney Coulee k’a Cypress Paha

Chimney Coulee he Makoce wan otanka. Hivernants, 1870s etanhan, nakun otipi wan tanin wanji yanke kin he Dakota ecami pi, Hudson’s Bay Company Ic’ic’upi, nakun Wicayuze Tipi wan. 1876-77 kagapi heca Tatanka Iyotake oyate kici ded tipi pi, Battle of the Little Big Horn he najicapi kin he ecan.

Maka-ok’api kin hena

Kisha geomapping he takun iyeyapi waste hece takuda yusna pte sni, skaskada cistinakin hena Iteska tehinda pi. Dena kici hanbikcika, akanapi, hu akahpa pi, napinkpa, heyaki qa owojuda kici kagapi. Iteska nina wahca owapi yaju pi. Hena owas Maka Owanca qa oma ota kici ic’ic’upi.

“Waksice unspaspaya hena waksice k’a waksice oskokpe, skaska ota icahi mini skaska iyeuyanpi ye.”

– Kisha Supernant

VR: Maka kutukiya ehanata k’api

Jen Jacob kici maka ok’api, unkan kutuyah’ iteska otipi wanzi ed yustanpi. Ehana tipi iyeyapi. Hed ah’bayeda maka k’a pte. Owahenena,iyoh’piya waecunpi kin hena takun kanh’ce hena icupi kte ye. Ocib takun iyeyapi kte waecunpi.

Takun iyeyapi kin hena EMITA wowapi ohna ehenakapi kte ye. Hece waniyetu omaka ohanska ya un wayawa wicayakiyapi kte ye.

“Taku kin de teheke, skaska iyeunyanpi kin han, tok cinye iyeunyanpi ye. Tohinina heced iyeunyanpi sni ye.”

– Kisha Supernant

Kisha itokab iwohedake kin, unkan, owapi wayakapi, ehana owa wowapi wayakapi nakun ikce wicastapi kin tokedked he ehan nipi kin, he ehan okanigapi kte hed iyukcan iwohedakapi. Wikican wakanupa, nape un yuha skanpi, GIS icinke iyopte kin, hece wanji unpte. Hece tokatakiya tukted maka ok’api kte hena wayapi okihipi.

Makoce Owaunspe makazi ti ohomani wayakapi etanhan, janjan ohena wayakapi wikican un, takunkun maka, opsija ohena tanhan yanke kin han wicoh’an de otehike. Taku unpi kin hena, wikican yuha owa wayakapi kte, owa ehenakapi wowapi kin, hehan, wikican wan maka ohena wayakapi okihipi hece unpi kte. Nakun takunkun wikican unpi, maka tona makoce akan hehan maka kuyata taku yukan kin ed wayakapi waste kte. Akab nakun, owanka wanyakapi, canonapte wayakapi, takunkun owanka akan yukan kin owa iwohedakapi kte.

Geophysical/remote sensing techniques hena GIS kici napin waecun yuha skanpi kte waste. — Makoce otokece kin han, GIS he tokan is yusice kte sni ye. E’he owaunspe takun owapi kin hena, iyamini oniya koka wayakapi, tukted maga waunspe pi kte wanke.

GPR yuha waecunpi kte(makoce pag’doka wayakapi), wikican yusdutapi, wakantanhan kutukiya ite icupi unpi kte, tipi akab odepte kinhan. Kisha he iye taku odepi kin, tiospaye, k’a tiwahe iyoh’piya heced takunkun ehana tanin wiconi kahiyapi – is nakun tipi iteskapi tawapi kin iyeyapi odepte skanpi. Fort Walsh iteskapi kin wowapi kipazopi wowapi Treaty 4 ateyatipi kici ikoyakapi kte yuha skanpi. Takukun tukted makoce ite icupi kin hena, wicoh’an kin hena owas nina oteh’ike. Maka ok’ok’api kin wicoh’an kin iyoh’piya oteh’ike.

“Owaunspe kin de ed ikiyeda wayakapi kte oteh’ike. Makoce iwanyakapi kte tokatakiya wikican kin yuha skanpi kte do.”

– Dr. Rudy Reimer

Chimney Coulee takun wasteh’ iyeyapi

Koska wanzi wan, Eric Tebby, wayawa, Jen Jacob kici taku wasteh’ Chimney Coulee ed iyeyapi kin-wah’ca wan, 400 skaska ikoyake. He hanpikceka ikoyake tka keyapi ye. Waniyetu opaunge hetanhan keyapi ye. He iteska wanzi ehana kage. Maka etanhan owahenena icupi ye.

Iteska Ehana Wotakuye

Chimney Coulee hed Iteska tipi takun iyeyapisni, hehan nakun Iteska winyanpi taku ota owa iwohdakapi sni ye. Unkan ehana tanhan takun iyeyapi kin hena owapi kin stodyapi kte yukan. Eric Tebby, koska wan Jen Jacob kici, takun wakag’eg’e unge kipazo. Chimney Coulee hed maka ohna tuwe minih’oha kin iyeyapi ye. toked hena kag’api etanhan hed ohna stodyapi, hehan winyan wanzi hena kag’api cazeyata nakun stodyapi. Skaska kag’api wasteste wayakapi.